Thế giới côn trùng, với sự đa dạng và phong phú, thường gợi lên cảm giác khó chịu hoặc sợ hãi ở nhiều người. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài không mấy thiện cảm ấy là những đóng góp vô cùng to lớn và không thể thiếu cho sự cân bằng của hệ sinh thái và chính cuộc sống của con người. Từ việc đảm bảo an ninh lương thực đến những ứng dụng đột phá trong y học, lợi ích của côn trùng thực sự đáng kinh ngạc.
Côn trùng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho hệ sinh thái
1. Những “Người Hùng” thầm lặng của hệ sinh thái
1.1. Người thụ phấn không mệt mỏi
Khi nhắc đến lợi ích của côn trùng, vai trò thụ phấn thường được biết đến rộng rãi nhất. Các loài như ong mật, ong đơn độc, bướm và một số loài ruồi chính là những “nhân viên giao phấn” cần mẫn, giúp cho cây trồng ra hoa, kết trái. Khoảng 75% các loài thực vật có hoa được thụ phấn nhờ côn trùng, đồng nghĩa với việc nếu không có chúng, nguồn cung cấp nhiều loại hoa quả và rau củ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ong mật chiếm khoảng 80% trong tổng số các loài côn trùng có lợi trong nhóm thụ phấn, góp phần tăng năng suất và bảo tồn đa dạng sinh học.
1.2. “Đội vệ sinh” của tự nhiên
Một vai trò quan trọng khác của côn trùng là phân hủy các chất hữu cơ. Các loài như bọ hung, gián đất, ruồi lính đen và mọt gỗ hoạt động như một đội vệ sinh tự nhiên, giúp phân hủy xác thực vật, động vật và chất thải. Quá trình này không chỉ làm sạch môi trường mà còn tái tạo chất dinh dưỡng cho đất, cải thiện độ phì nhiêu và giúp cây trồng phát triển tốt hơn. Điển hình như bọ hung, chúng dành cả cuộc đời để dọn dẹp phân của gia súc, một vai trò thiết yếu đến mức Úc đã phải nhập khẩu bọ hung để xử lý chất thải từ ngành chăn nuôi gia súc.
Côn trùng làm sạch môi trường và tái tạo chất dinh dưỡng
1.3. Thiên địch tự nhiên trong nông nghiệp
Trong nông nghiệp, nhiều loài côn trùng được xem là “vệ sĩ” tự nhiên của nhà nông. Các loài côn trùng ăn thịt như bọ rùa, bọ ngựa, và các loài ong ký sinh giúp kiểm soát quần thể sâu bệnh hại. Một con bọ rùa trưởng thành có thể ăn tới 50 con rệp mỗi ngày, giúp bảo vệ mùa màng và giảm sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu hóa học. Kiến vàng cũng là một loài thiên địch lợi hại, có khả năng khống chế hiệu quả nhiều loại sinh vật gây hại như bọ xít, rệp sáp và các loại sâu ăn lá.
2. Nguồn tài nguyên quý giá của con người
2.1. Côn trùng – nguồn thực phẩm bền vững
Côn trùng là một nguồn thực phẩm giàu protein, chất béo, vitamin và các khoáng chất thiết yếu như sắt và canxi. So với chăn nuôi gia súc truyền thống, nuôi côn trùng đòi hỏi ít tài nguyên hơn về đất, nước, thức ăn và tạo ra ít khí thải nhà kính hơn, mở ra một hướng đi bền vững cho an ninh lương thực toàn cầu. Các loài như dế, châu chấu, sâu bột đang ngày càng được công nhận là nguồn protein thay thế tiềm năng.
Côn trùng là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng
2.2. Đóng góp bất ngờ trong Y học
Nhiều loài côn trùng và các sản phẩm từ chúng được sử dụng trong y học cổ truyền để chữa bệnh. Các nghiên cứu hiện đại cũng đã phát hiện ra nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học quý giá từ côn trùng. Ví dụ, nọc độc của ong bắp cày có chứa một loại peptide có khả năng ức chế sự tăng sinh của tế bào ung thư. Nọc độc của nhện cũng cho thấy tiềm năng trong việc điều trị các cơn đau liên quan đến hội chứng ruột kích thích và bệnh động kinh.
Qua bài viết này, hy vọng rằng bạn đã biết rõ những lợi ích của côn trùng đối với hệ sinh thái.
